Cross et al. (2025), Nutrition Reviews Vol. 83(7):e1709–e1721
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η μελέτη των Cross και συνεργατών εξέτασε πώς η εξατομικευμένη διατροφή επηρεάζει παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα και τις διατροφικές συνήθειες ενηλίκων με ήδη αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Οι συγγραφείς συνδύασαν δεδομένα από 15 μελέτες που αναφέρθηκαν σε 16 δημοσιεύσεις μεταξύ 2000–2023, με κάθε μελέτη να περιλαμβάνει 40–563 συμμετέχοντες. Στις παρεμβάσεις, οι συμμετέχοντες λάμβαναν εξατομικευμένη υποστήριξη μέσω ατομικής διατροφικής συμβουλευτικής, τεχνικών αλλαγής συμπεριφοράς, γενετικών ή μεταβολικών ελέγχων και θέσπισης στόχων. Η ανάλυση έδειξε μικρές αλλά στατιστικά σημαντικές μειώσεις στη συστολική αρτηριακή πίεση, τη διαστολική αρτηριακή πίεση, τα τριγλυκερίδια, το σωματικό βάρος και τον δείκτη μάζας σώματος. Οι δυνατότερες επιδράσεις παρατηρήθηκαν σε προγράμματα που επέβλεπαν διαιτολόγοι. Τα αποτελέσματα για τα επίπεδα χοληστερόλης και την περιφέρεια μέσης ήταν μικτά. Η ετερογένεια στον σχεδιασμό των μελετών και στις μεθόδους μέτρησης δυσκόλεψε τη γενίκευση. Οι συγγραφείς προτείνουν μεγαλύτερης διάρκειας μελέτες, συνεπή μεθοδολογία και εφαρμογή επικυρωμένων πλαισίων αλλαγής συμπεριφοράς για την ενίσχυση της έρευνας στον τομέα της εξατομικευμένης διατροφής.
ΑΝΑΛΥΣΗ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Εισαγωγή και Σκοπός
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την κύρια αιτία νοσηρότητας και θνητότητας παγκοσμίως. Περίπου το 70% αυτών των νοσημάτων αποδίδεται σε τροποποιήσιμους παράγοντες, όπως η διατροφή, η υπέρταση και η παχυσαρκία. Η παραδοσιακή ιατρική διατροφική θεραπεία παρέχει γενικές οδηγίες, ενώ η εξατομικευμένη διατροφή προσαρμόζει τις συστάσεις βάσει βιολογικών, συμπεριφορικών ή γενετικών χαρακτηριστικών, με στόχο πιο διαρκή αποτελέσματα. Η παρούσα συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση συγκεντρώνει όλες τις υψηλής ποιότητας μελέτες ενηλίκων με προϋπάρχοντα αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων, αξιολογώντας τις επιπτώσεις τους σε κλινικούς δείκτες, ανθρωπομετρικά μεγέθη και διατροφική συμπεριφορά.
Σχεδιασμός Μελετών και Μέθοδοι
- Κριτήρια Ένταξης: Ενήλικες με παχυσαρκία, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία ή αυξημένο κίνδυνο Framingham (Framingham Risk Score).
- Μελέτες: 15 μοναδικές μελέτες διάρκειας 8 εβδομάδων έως 3 ετών.
- Εξατομίκευση: Από πολιτιστικά προσαρμοσμένη εκπαίδευση έως πλάνα βασισμένα σε γενετικά ή μεταβολικά δεδομένα.
- Υλοποίηση: Κύρια παρέμβαση ήταν εξατομικευμένη διατροφική συμβουλευτική από διαιτολόγους ή διατροφολόγους, με υποστηρικτικές τηλεφωνικές κλήσεις ή email.
- Ομαδοποίηση Αποτελεσμάτων:
- Κλινικοί Δείκτες: συστολική αρτηριακή πίεση, διαστολική αρτηριακή πίεση, λιπίδια αίματος (ολική χοληστερόλη, LDL, HDL, τριγλυκερίδια)
- Ανθρωπομετρικά: βάρος, δείκτης μάζας σώματος, περιφέρεια μέσης
- Διατροφική Πρόσληψη: θερμίδες, κορεσμένα λιπαρά, ίνες, μερίδες φρούτων/λαχανικών και χαμηλού λίπους γαλακτοκομικών
Όπου υπήρχε επαρκής ομοιογένεια, οι δείκτες συνδυάστηκαν μέσω του μοντέλου τυχαίων επιδράσεων (random‐effects model).
Κλινικά Αποτελέσματα
- Συστολική Αρτηριακή Πίεση Διαστολική Αρτηριακή Πίεση: Μείωση κατά μέσο όρο 1,9 mmHg στη συστολική αρτηριακή πίεση και 1,5 mmHg στη διαστολική αρτηριακή πίεση. Μικρές, αλλά κλινικά σημαντικές μειώσεις, καθώς ακόμη και πτώση κατά 2 mmHg στη συστολική αρτηριακή πίεση μειώνει τον κίνδυνο έμφραγματος και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Τα προγράμματα με επίβλεψη διαιτολόγου εμφάνισαν τις μεγαλύτερες βελτιώσεις.
- Λιπίδια Αίματος: Τα αποτελέσματα για τη ολική χοληστερόλη, την LDL-χοληστερόλη και την HDL-χοληστερόλη ήταν αβέβαια. Μόνο για τα τριγλυκερίδια υπήρξε σαφής μείωση κατά 0,15 mmol/L, ιδιαίτερα σε μελέτες με αυστηρούς στόχους μείωσης κορεσμένων λιπαρών και τακτικές επαναξιολογήσεις.
Ανθρωπομετρικά Αποτελέσματα
- Βάρος & Δείκτης Μάζας Σώματος: Σημαντική, αλλά μέτρια μείωση, κυρίως σε παρεμβάσεις με έμφαση στον περιορισμό θερμίδων.
- Περιφέρεια Μέσης: Ετερογενή αποτελέσματα πιθανώς λόγω διαφορετικού στόχου κάθε μελέτης ή αδυναμίας να καταγραφεί αλλαγή σωματικής σύστασης σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Διατροφική Πρόσληψη & Αλλαγή Συμπεριφοράς
Δέκα μελέτες κατέγραψαν τι έτρωγαν οι συμμετέχοντες. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες μείωσαν θερμίδες και κορεσμένα λιπαρά, ενώ αύξησαν ίνες, κάλιο και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, καθώς και μερίδες φρούτων, λαχανικών και χαμηλών λιπαρών γαλακτοκομικών. Ωστόσο, οι διαφορετικές μέθοδοι μέτρησης δυσκόλεψαν τις συγκρίσεις. Οι παρεμβάσεις που προσαρμόζονταν στις συνήθειες και την ετοιμότητα αλλαγής του ατόμου είχαν καλύτερα αποτελέσματα από αυτές που βασίζονταν αποκλειστικά σε γενετικό ή μεταβολικό προφίλ. Μόνο δύο μελέτες αξιολόγησαν τη διαιτητική συμπεριφορά μήνες μετά τη λήξη της παρέμβασης και διαπίστωσαν ότι τα οφέλη εξασθένησαν χωρίς συνεχή υποστήριξη, υπογραμμίζοντας την ανάγκη ένταξης οργανωμένων προγραμμάτων αλλαγής συμπεριφοράς.
Δυνατά Σημεία και Περιορισμοί
- Δυνατά Σημεία: Αποκλειστική εστίαση σε μελέτες υψηλής ποιότητας, ευρεία προσέγγιση της εξατομικευμένης διατροφής, αυστηρές μέθοδοι μετα-ανάλυσης.
- Περιορισμοί: Μεγάλη ετερογένεια στην εφαρμογή και ορισμό της εξατομικευμένης διατροφής, ποικιλία μετρήσεων αποτελεσμάτων, σύντομη διάρκεια, αυτοαναφορόμενα δεδομένα διατροφής, μόνο μία δοκιμή με multi-omics προσέγγιση.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η παρούσα συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση δείχνει ότι οι εξατομικευμένες διατροφικές παρεμβάσεις μπορούν να βελτιώσουν με μικρό αλλά στατιστικά σημαντικό τρόπο βασικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως η αρτηριακή πίεση, τα τριγλυκερίδια, το σωματικό βάρος και οι διατροφικές συνήθειες. Προγράμματα με καθοδήγηση διαιτολόγων και συμβουλές προσαρμοσμένες σε συμπεριφορικά δεδομένα έδειξαν τις πιο έντονες βελτιώσεις. Ωστόσο, η ποικιλία στις μεθόδους εξατομίκευσης, η σύντομη διάρκεια και η εξάρτηση από αυτοαναφορόμενα αποτελέσματα περιορίζουν τη γενίκευση των ευρημάτων. Μελλοντικές έρευνες χρειάζεται να είναι μεγαλύτερης διάρκειας, να υιοθετούν σταθερά κριτήρια εξατομίκευσης, να ενσωματώνουν επικυρωμένα πλαίσια αλλαγής συμπεριφοράς και να αξιοποιούν αντικειμενικούς βιοδείκτες παράλληλα με την αναφορά της διατροφής. Η εξερεύνηση των multi-omics προσεγγίσεων μπορεί να ενισχύσει περαιτέρω την εξατομίκευση. Τελικά, ο συνδυασμός αυστηρής μεθοδολογίας και συνεχιζόμενης υποστήριξης θα καθορίσει την πραγματική επιτυχία της εξατομικευμένης διατροφής στην πρόληψη και διαχείριση των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
ΠΑΡΑΘΕΣΗ ΠΡΩΤΟΤΥΠΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ
Το παραπάνω άρθρο είναι το απόσταγμα πρωτότυπης επιστημονικής δημοσίευσης με τα κάτωθι στοιχεία:
Τίτλος
Do Personalized Nutrition Interventions Improve Dietary
Intake and Risk Factors in Adults With Elevated Cardiovascular Disease Risk Factors? A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials
Συγγραφείς-ερευνητές
Victoria Cross, Jordan Stanford, Marıa Gomez-Martın, Clare E. Collins, Seaton Robertson, Erin D. Clarke.
Επιστημονικό περιοδικό δημοσίευσης
Nutrition Reviews Vol. 83(7):e1709–e1721. https://doi.org/10.1093/nutrit/nuae149
Πανεπιστήμιο/Ινστιτούτο/Ερευνητικό κέντρο
School of Health Sciences, College of Health, Medicine and Wellbeing, The University of Newcastle, Callaghan, Australia;
Food and Nutrition Research Program, Hunter Medical Research Institute, New Lambton Heights, Australia
Advanced Technology Centre, The University of Newcastle, University, Australia
ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ
Το άρθρο συνοψίζει δημοσιευμένη επιστημονική μελέτη, χωρίς ευθύνη της συντακτικής ομάδας του From Science to Nutrition για την εγκυρότητα, τη μεθοδολογία ή τα συμπεράσματά της.
Η δημοσίευση δεν σημαίνει αποδοχή ή υποστήριξη των απόψεων των συγγραφέων ούτε συνιστά σύσταση διατροφικής παρέμβασης. Η χρήση των πληροφοριών γίνεται με αποκλειστική ευθύνη του αναγνώστη, ενώ το περιεχόμενο μπορεί να τροποποιηθεί ή να αποσυρθεί χωρίς προειδοποίηση.
Η αξιολόγηση διατροφικών παρεμβάσεων ανήκει αποκλειστικά σε αρμόδιους επαγγελματίες υγείας.
