ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η ανασκόπηση των Pontillo και συνεργατών συγκεντρώνει τις τρέχουσες γνώσεις σχετικά με το πώς η διατροφή μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού, τόσο πριν εμφανιστεί (πρωτογενής πρόληψη – primary prevention) όσο και μετά τη διάγνωση, για τη βελτίωση της υγείας και τη μείωση της πιθανότητας υποτροπής (τριτογενής πρόληψη – tertiary prevention). Οι συγγραφείς εξέτασαν 35 ισχυρές μελέτες από το 2000 έως το 2024, εστιάζοντας σε διατροφικά πρότυπα όπως η Μεσογειακή διατροφή (Mediterranean diet), η φυτοφαγική διατροφή (plant-based diet) και η κετογονική διατροφή (ketogenic diet), καθώς και σε συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά όπως οι φυτικές ίνες (fiber), οι πολυφαινόλες (polyphenols), οι ισοφλαβόνες σόγιας (soy isoflavones) και η βιταμίνη D.
Οι συγγραφείς προτείνουν ότι η διατροφή πρέπει να αποτελεί μέρος της ογκολογικής φροντίδας και υποστηρίζουν την ανάγκη για εξατομικευμένα και πολιτισμικά ευαίσθητα διατροφικά πλάνα, τα οποία να λαμβάνουν υπόψη κοινωνικές και οικονομικές διαφορές ώστε να είναι εφικτή η μακροχρόνια εφαρμογή τους.
Σημεία-κλειδιά περιλαμβάνουν τα προστατευτικά οφέλη της Μεσογειακής διατροφής, τις αρνητικές επιπτώσεις της κατανάλωσης αλκοόλ και υπερεπεξεργασμένων τροφών (ultra-processed foods), καθώς και τα πιθανά οφέλη των φυτοφαγικών και πλούσιων σε σόγια διατροφών. Παρότι τα δεδομένα για την κετογονική διατροφή είναι περιορισμένα, τα αρχικά ευρήματα δείχνουν ότι μπορεί να συμβάλει στον έλεγχο του σωματικού βάρους και στη βελτίωση της ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Η ανασκόπηση επίσης υπογραμμίζει τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών επαγγελματιών υγείας, της αξιοποίησης ψηφιακών εργαλείων όπως εφαρμογές υγείας (health apps), και της φροντίδας που σέβεται τις πολιτισμικές ταυτότητες ώστε η υγιεινή διατροφή να είναι πιο εφαρμόσιμη και αποτελεσματική.
ΑΝΑΛΥΣΗ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
1. Πώς η Διατροφή Επηρεάζει την Πρόληψη Πριν και Μετά τη Διάγνωση
Η ανασκόπηση δείχνει ότι η διατροφή μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού με διάφορους τρόπους—μέσω μείωσης της φλεγμονής και του οξειδωτικού στρες, της ρύθμισης των ορμονών και της επίδρασης στην έκφραση γονιδίων. Οι διατροφικές συνήθειες σε όλη τη διάρκεια της ζωής μπορούν να μειώσουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Μετά τη διάγνωση, μια υγιεινή διατροφή μπορεί να προλάβει την υποτροπή και να βελτιώσει την ευεξία των ασθενών.
Η Μεσογειακή διατροφή—πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, προϊόντα ολικής άλεσης, ελαιόλαδο και ψάρια—παρουσιάζει τα πιο συνεπή οφέλη, μειώνοντας τον κίνδυνο περίπου κατά 12% για κάθε βήμα προσέγγισης της πλήρους υιοθέτησής της. Τρόφιμα πλούσια σε πολυφαινόλες (όπως τα μούρα ή το ελαιόλαδο) συμβάλλουν στην αναστολή των οιστρογόνων, μιας ορμόνης που εμπλέκεται σε κάποιους τύπους καρκίνου του μαστού. Οι φυτικές ίνες (τουλάχιστον 10 γραμμάρια ημερησίως) μειώνουν τα επίπεδα οιστρογόνων, βοηθούν στον γλυκαιμικό έλεγχο και στη διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους. Αντιθέτως, η κατανάλωση αλκοόλ, κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος και υπερεπεξεργασμένων τροφίμων αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού λόγω προαγωγής φλεγμονής και διαταραχής της ορμονικής ισορροπίας.
2. 2. Θρεπτικά Συστατικά με Ειδικά Οφέλη
Η ανασκόπηση εξηγεί πώς δρουν ορισμένα θρεπτικά συστατικά:
- Φυτικές ίνες (Fiber): Μειώνουν τα οιστρογόνα, βοηθούν στον έλεγχο της γλυκόζης, υποστηρίζουν το υγιές βάρος.
- Πολυφαινόλες (Polyphenols): Αναστέλλουν ένζυμα και υποδοχείς που παράγουν ή χρησιμοποιούν οιστρογόνα.
- Ισοφλαβόνες σόγιας (Soy Isoflavones): Επηρεάζουν τη δράση των οιστρογόνων και ίσως ωφελούν άτομα με μεταλλάξεις στο γονίδιο BRCA.
- Βιταμίνη D και ασβέστιο (Vitamin D και Calcium): Ενισχύουν το ανοσοποιητικό και την υγεία των οστών. Χαμηλά επίπεδα συνδέονται με χειρότερα αποτελέσματα στον καρκίνο του μαστού.
Τα συστατικά αυτά συμβάλλουν όχι μόνο στην πρόληψη, αλλά και στην αποκατάσταση μετά τη θεραπεία, όταν ενσωματώνονται σε μια ισορροπημένη διατροφή.
3. Έμφαση στα Συνολικά Διατροφικά Πρότυπα
Η ανάλυση συνολικών διατροφικών προτύπων είναι πιο χρήσιμη από την εστίαση σε μεμονωμένα συστατικά:
- Μεσογειακή διάιτα (Mediterranean diet): Μειώνει τον κίνδυνο, βελτιώνει την επιβίωση και μειώνει την υποτροπή.
- Δίαιτα βασισμένη σε φυτικές τροφές (Plant-based diet): Χαμηλή σε βλαβερά λίπη, ευνοεί την εντερική υγεία, μειώνει τη φλεγμονή και ρυθμίζει τις ορμόνες.
- Κετογονική δίαιτα (Ketogenic diet): Βρίσκεται ακόμη υπό μελέτη. Ορισμένες αναφορές δείχνουν βελτίωση στον έλεγχο βάρους και στην ανοχή της θεραπείας. Απαιτείται περισσότερη έρευνα πριν συσταθεί για πρόληψη.
4. Εμπόδια στην Εφαρμογή Υγιεινής Διατροφής
Οι συγγραφείς επισημαίνουν δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στην υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών προτύπων:
- Διατήρηση της συμμόρφωσης: Η συνέπεια επηρεάζεται από τις προτιμήσεις, το κόστος και τον χρόνο.
- Πολιτισμικές διαφορές: Οι διατροφικές συστάσεις πρέπει να σέβονται τις παραδοσιακές κουζίνες και την τοπική διαθεσιμότητα τροφών.
- Ανισότητες: Ο περιορισμένος οικονομικός και εκπαιδευτικός πόρος καθιστά δυσκολότερη την πρόσβαση σε υγιεινή διατροφή.
Η ανασκόπηση προτείνει λύσεις όπως οικονομική ενίσχυση, προσαρμοσμένα διατροφικά πλάνα και τοπική διατροφική εκπαίδευση.
5. Κενά στην Υφιστάμενη Έρευνα
Παραμένουν ορισμένα σημαντικά μειονεκτήματα στις υπάρχουσες μελέτες:
- Ανακριβής αναφορά τροφίμων: Πολλές μελέτες βασίζονται στην αυτοαναφορά, η οποία συχνά είναι αναξιόπιστη.
- Έλλειψη μακροχρόνιων δεδομένων: Απαιτείται ποιοτική έρευνα με μακροχρόνια παρακολούθηση.
- Έλλειψη πολυμορφίας: Οι περισσότερες μελέτες δεν περιλαμβάνουν άτομα διαφορετικών φυλών, πολιτισμών ή κοινωνικοοικονομικών επιπέδων.
Μελλοντικές μελέτες πρέπει να περιλαμβάνουν διαφορετικούς πληθυσμούς, βιοδείκτες (biomarkers), και να εξετάζουν την αλληλεπίδραση γονιδίων και διατροφής για την ανάπτυξη εξατομικευμένων παρεμβάσεων.
6. Συνεργασία και Τεχνολογία στην Υποστήριξη Διατροφής
Κεντρικό θέμα της ανασκόπησης είναι η σημασία της διεπιστημονικής συνεργασίας μεταξύ ιατρών, διαιτολόγων, επαγγελματιών δημόσιας υγείας και ψυχολόγων, για την ανάπτυξη αποτελεσματικών διατροφικών παρεμβάσεων. Ψηφιακά εργαλεία όπως εφαρμογές υγείας (health apps) και συσκευές παρακολούθησης φυσικής δραστηριότητας (fitness trackers) μπορούν να ενισχύσουν τη συμμόρφωση, ειδικά σε κοινότητες με περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη. Η τηλεϊατρική (telemedicine) και η πολιτισμικά ευαίσθητη φροντίδα παίζουν κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση υγιών συνηθειών.
7. Σεβασμός στην Ηθική και στις Πολιτισμικές Παραδόσεις
Οι συγγραφείς τονίζουν ότι οι διατροφικές συμβουλές πρέπει να σέβονται την πολιτισμική ταυτότητα και τις προσωπικές επιλογές. Η προώθηση αποκλειστικά “δυτικού τύπου” διατροφών μπορεί να είναι αναποτελεσματική και να οδηγήσει σε δυσπιστία. Τα διατροφικά πλάνα πρέπει να στηρίζονται στην επιστήμη, αλλά να ενσωματώνουν τις τοπικές και παραδοσιακές κουζίνες. Επιπλέον, εγείρονται ηθικά ζητήματα γύρω από τη χρήση γενετικών εξετάσεων για εξατομικευμένα διατροφικά πλάνα, ιδίως σχετικά με την προστασία προσωπικών δεδομένων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η παρούσα ανασκόπηση αναδεικνύει τη σημασία της διατροφής τόσο στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού όσο και στην υποστήριξη των ασθενών μετά τη διάγνωση. Διατροφικά πρότυπα όπως η Μεσογειακή και η φυτοφαγική διατροφή σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο και καλύτερη ανάρρωση. Θρεπτικά συστατικά όπως οι φυτικές ίνες, οι πολυφαινόλες και η βιταμίνη D παίζουν καίριο ρόλο σε βασικά βιολογικά συστήματα που σχετίζονται με τον καρκίνο. Ωστόσο, η παροχή διατροφικών συμβουλών από μόνη της δεν είναι αρκετή. Απαιτούνται ευρύτερες προσπάθειες—όπως η διευκόλυνση της πρόσβασης σε υγιεινή τροφή, η προσαρμογή των συμβουλών στον πολιτισμό κάθε ατόμου και η αξιοποίηση της τεχνολογίας. Η αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων και η συμμετοχή των κοινοτήτων είναι ουσιώδης για την επιτυχία. Συνολικά, απαιτείται μια σφαιρική, ηθικά υπεύθυνη και πολιτισμικά σεβαστή προσέγγιση ώστε η διατροφή να αξιοποιηθεί πλήρως ως εργαλείο πρόληψης και υποστήριξης στον καρκίνο του μαστού. Μελλοντική έρευνα πρέπει να καλύψει τα υφιστάμενα κενά και να αναπτύξει στοχευμένες στρατηγικές διατροφής που υποστηρίζουν τόσο τα άτομα όσο και τις κοινότητες.
ΠΑΡΑΘΕΣΗ ΠΡΩΤΟΤΥΠΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ
Το παραπάνω άρθρο είναι το απόσταγμα πρωτότυπης επιστημονικής δημοσίευσης με τα κάτωθι στοιχεία:
Τίτλος
Dietary Interventions for Breast Cancer Prevention: Exploring the Role of Nutrition in Primary and Tertiary
Prevention Strategies
Συγγραφείς-ερευνητές
Martina Pontillo, Rossella Trio, Nicola Rocco, Ada Cinquerrui, Mariana Di Lorenzo, Giuseppe Catanuto, Francesca Magnoni, Fabrizia Calenda, Carlo Luigi Junior Castiello, Mafalda Ingenito, Alessia Luciana Margherita, Nunzio Velotti and Mario Musella
Επιστημονικό περιοδικό δημοσίευσης
Healthcare 2025, 13, 407. https://doi.org/10.3390/healthcare13040407
Πανεπιστήμιο/Ινστιτούτο/Ερευνητικό κέντρο
Department of Advanced Biomedical Sciences, University of Naples “Federico II”, Naples, Italy;
Breast Unit, University Hospital Federico II, Naples, Italy;
Physiology Nutrition Unit, Department of Clinical Medicine and Surgery, University of Naples “Federico II”, Naples, Italy;
G.Re.T.A. Group for Reconstructive and Therapeutic Advancements, Naples, Italy;
Department of General Surgery and Medical-Surgical Specialties, University of Catania, Catania, Italy;
Humanitas Istituto Clinico Catanese, Misterbianco, Catania, Italy
Division of Breast Surgery, IEO European Institute of Oncology IRCCS, Milan, Italy;
francesca.magnoni@ieo.it
European Cancer Prevention Organization (ECP), Milan, Italy
ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ
Το άρθρο συνοψίζει δημοσιευμένη επιστημονική μελέτη, χωρίς ευθύνη της συντακτικής ομάδας του From Science to Nutrition για την εγκυρότητα, τη μεθοδολογία ή τα συμπεράσματά της.
Η δημοσίευση δεν σημαίνει αποδοχή ή υποστήριξη των απόψεων των συγγραφέων ούτε συνιστά σύσταση διατροφικής παρέμβασης. Η χρήση των πληροφοριών γίνεται με αποκλειστική ευθύνη του αναγνώστη, ενώ το περιεχόμενο μπορεί να τροποποιηθεί ή να αποσυρθεί χωρίς προειδοποίηση.
Η αξιολόγηση διατροφικών παρεμβάσεων ανήκει αποκλειστικά σε αρμόδιους επαγγελματίες υγείας.