Pachter et al. (2025), Clinical Nutrition 53 (2025) 99–108
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Μια νέα ανάλυση της μελέτης DIRECT PLUS εξέτασε πώς η διατροφή μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που ο εγκέφαλός μας γερνά. Σχεδόν 300 συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: η μία ακολούθησε γενικές οδηγίες υγιεινής διατροφής, η δεύτερη ακολούθησε μια τυπική μεσογειακή δίαιτα, και η τρίτη μια «πράσινη» εκδοχή της μεσογειακής δίαιτας, εμπλουτισμένης με καρύδια, πράσινο τσάι και Mankai (είδος φυτού). Με χρήση απεικονίσεων εγκεφάλου και αιματολογικών εξετάσεων, οι ερευνητές παρακολούθησαν αλλαγές στη γήρανση του εγκεφάλου και σε πρωτεΐνες στο αίμα. Δύο πρωτεΐνες—η γκαλεκτίνη-9 (Galectin-9) και η ντεκορίνη (Decorin)—βρέθηκαν να συνδέονται με ταχύτερη γήρανση εγκεφάλου. Σημαντικό είναι ότι όσοι ακολούθησαν τη την πράσινη μεσογειακή δίαιτα παρουσίασαν σαφή μείωση της γκαλεκτίνη-9, υποδεικνύοντας ότι η διατροφή τους βοήθησε στην προστασία του εγκεφάλου. Αν και πρόκειται για πρώιμη έρευνα, τα ευρήματα δείχνουν ότι η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε πολυφαινόλες, όπως τα καρύδια και το πράσινο τσάι, μπορεί να συμβάλλει στη μείωση βλαβερών διεργασιών που συνδέονται με τη γήρανση του εγκεφάλου και να υποστηρίξει καλύτερη εγκεφαλική υγεία με την πάροδο του χρόνου.
ΑΝΑΛΥΣΗ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Κατανόηση της γήρανσης του εγκεφάλου
Η μελέτη μέτρησε την «ηλικία του εγκεφάλου» συγκρίνοντας τις απεικονίσεις του με την πραγματική ηλικία κάθε συμμετέχοντα. Αν ο εγκέφαλος φαινόταν μεγαλύτερος σε ηλικία από το αναμενόμενο, θεωρούνταν επιταχυνόμενη γήρανση. Αν φαινόταν νεότερος, αυτό υποδήλωνε βραδύτερη γήρανση. Άτομα με καλύτερη μεταβολική υγεία—όπως χαμηλότερο βάρος, γλυκόζη αίματος και αρτηριακή πίεση—είχαν επίσης «νεότερους» εγκεφάλους. Αυτό αναδεικνύει τη στενή σύνδεση σωματικής και εγκεφαλικής υγείας, δείχνοντας ότι οι πρώιμες αλλαγές στον εγκέφαλο μπορούν να ανιχνευθούν ακόμα και πριν εμφανιστούν προβλήματα μνήμης ή σκέψης.
Ο ρόλος των Γκαλεκτίνη-9 και Ντεκορίνης
Από τις 87 πρωτεΐνες που εξετάστηκαν στο αίμα, δύο ξεχώρισαν: η γκαλεκτίνη-9 και η ντεκορίνη. Υψηλότερα επίπεδα και των δύο συνδέθηκαν με εγκεφάλους που έμοιαζαν πιο «γερασμένοι». Αυτές οι πρωτεΐνες μπορεί να σηματοδοτούν φλεγμονή ή άλλες βλαβερές διεργασίες στον εγκέφαλο. Επειδή ανιχνεύονται σε αιματολογικές εξετάσεις, θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους γιατρούς να εντοπίσουν άτομα με υψηλότερο κίνδυνο γήρανσης του εγκεφάλου και ασθενειών.
Σύγκριση δεικτών γήρανσης εγκεφάλου
Οι παραδοσιακοί δείκτες υγείας, όπως η χοληστερόλη και η αρτηριακή πίεση, δεν εξηγούσαν πολλά για τη γήρανση του εγκεφάλου. Όταν όμως οι ερευνητές πρόσθεσαν την γκαλεκτίνη-9 και την ντεκορίνη στα μοντέλα τους, οι προβλέψεις βελτιώθηκαν ελαφρώς. Αν και κανένας παράγοντας μόνος του δεν δίνει την πλήρη εικόνα, ο συνδυασμός απεικονίσεων εγκεφάλου, επιπέδων πρωτεϊνών στο αίμα και πληροφοριών τρόπου ζωής παρέχει μια πιο σαφή κατανόηση της εγκεφαλικής υγείας.
Τι έδειξε η δίαιτα σε 18 μήνες
Η διατροφή έκανε πραγματική διαφορά. Άτομα που εμφάνισαν βραδύτερη γήρανση εγκεφάλου είχαν χαμηλότερα επίπεδα γκαλεκτίνη-9, ενώ εκείνα με ταχύτερη γήρανση είχαν υψηλότερη ντεκορίνη. Η πράσινη μεσογειακή δίαιτα αποδείχθηκε ιδιαίτερα ισχυρή: μείωσε την γκαλεκτίνη-9 περισσότερο από τις άλλες δίαιτες. Το πράσινο τσάι και τα καρύδια είχαν τη μεγαλύτερη επίδραση, ενώ το Mankai έδειξε επίσης κάποια πιθανή ωφέλεια. Αυτό υποδηλώνει ότι συγκεκριμένες τροφές πλούσιες σε φυτικές ενώσεις—τις πολυφαινόλες—ενδέχεται να μειώνουν τη βλαβερή φλεγμονή στον εγκέφαλο.
Σύνδεση με ηλικία και γνωστική λειτουργία
Η γκαλεκτίνη-9 αυξήθηκε πιο έντονα με την ηλικία, ενώ η ντεκορίνη αυξανόταν σταθερά σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Άτομα με υψηλότερα επίπεδα αυτών των πρωτεϊνών απέδωσαν χειρότερα σε ένα τυπικό γνωστικό τεστ. Στο χρονικό σημείο των 18 μηνών, η γκαλεκτίνη-9 παρέμενε συνδεδεμένη με τις δεξιότητες σκέψης, καθιστώντας την πιο ευαίσθητο δείκτη από την ντεκορίνη για τις συνεχιζόμενες αλλαγές του εγκεφάλου.
Τι κάνουν αυτές οι πρωτεΐνες στο σώμα
Η ντεκορίνη βοηθά στη ρύθμιση της κυτταρικής ανάπτυξης και της φλεγμονής και έχει συνδεθεί με πρώιμες αλλαγές της νόσου Alzheimer στον εγκέφαλο. Η γκαλεκτίνη-9, αντίθετα, παίζει ρόλο στο ανοσοποιητικό σύστημα και τη φλεγμονή και βρίσκεται αυξημένη σε ασθένειες όπως η Alzheimer’s και η πολλαπλή σκλήρυνση. Μαζί, αναδεικνύουν τις βιολογικές συνδέσεις μεταξύ σωματικής και εγκεφαλικής υγείας.
Περιορισμοί της μελέτης
Οι περισσότεροι συμμετέχοντες ήταν άνδρες με παχυσαρκία ή υψηλή χοληστερόλη, οπότε τα αποτελέσματα ίσως να μην ισχύουν για όλους. Το πάνελ πρωτεϊνών επικεντρώθηκε σε δείκτες που σχετίζονται με την καρδιά και όχι με τον εγκέφαλο ειδικά. Επιπλέον, ενώ οι αλλαγές στις απεικονίσεις εγκεφάλου και στις πρωτεΐνες ήταν σαφείς, οι διαφορές στις γνωστικές ικανότητες μεταξύ των ομάδων διατροφής δεν ήταν εμφανείς—πιθανόν λόγω του μεγέθους ή της διάρκειας της μελέτης.
Γιατί η διατροφή έχει σημασία
Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι οι διατροφικές επιλογές μπορούν να επηρεάσουν το πώς γερνά ο εγκέφαλος μας. Η πράσινη μεσογειακή δίαιτα, με λιγότερα κόκκινα κρέατα και περισσότερες φυτικές πολυφαινόλες, έδειξε προστατευτικά αποτελέσματα στον εγκέφαλο. Ιδιαίτερα το πράσινο τσάι και τα καρύδια φαίνεται να μειώνουν τη φλεγμονή και τις βλαβερές αλλαγές που συνδέονται με τη γήρανση. Αν και δεν αποτελεί θεραπεία, αυτά τα ευρήματα ενισχύουν την άποψη ότι η διατροφή μπορεί να λειτουργήσει ως πρακτικό, καθημερινό μέσο προστασίας της εγκεφαλικής υγείας και καθυστέρησης της έκπτωσης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η μελέτη αυτή αναδεικνύει τις γκαλεκτίνη-9 και ντεκορίνη ως σημαντικούς αιματολογικούς δείκτες που συνδέονται με τη γήρανση του εγκεφάλου. Το πιο σημαντικό είναι ότι δείχνει πως η διατροφή—ιδιαίτερα η πράσινη μεσογειακή που είναι πλούσια σε καρύδια, πράσινο τσάι και άλλες τροφές γεμάτες πολυφαινόλες—μπορεί να επηρεάσει αυτούς τους δείκτες με τρόπους που υποστηρίζουν πιο υγιή γήρανση του εγκεφάλου. Αν και οι βελτιώσεις στα προβλεπτικά μοντέλα ήταν μέτριες, τα αποτελέσματα δείχνουν ένα μέλλον όπου οι απεικονίσεις εγκεφάλου, οι αιματολογικές εξετάσεις και οι παράγοντες τρόπου ζωής θα λαμβάνονται υπόψη για την παρακολούθηση και διαχείριση της εγκεφαλικής υγείας. Παρά τους περιορισμούς, η μελέτη προσφέρει ισχυρά επιχειρήματα για τη χρήση της διατροφής ως «φάρμακο»—ειδικά φυτικών τροφών που καταπολεμούν τη φλεγμονή. Σε πρακτικό επίπεδο, η καθημερινή κατανάλωση καρυδιών και πράσινου τσαγιού μπορεί να αποτελεί ένα απλό βήμα ώστε ο εγκέφαλος να παραμείνει «νεότερος» για περισσότερο χρόνο. Μελλοντικές έρευνες θα χρειαστεί να επιβεβαιώσουν αυτά τα αποτελέσματα σε μεγαλύτερους, πιο ποικίλους πληθυσμούς και να εξετάσουν αν μπορούν επίσης να μειώσουν τον κίνδυνο άνοιας.
ΠΑΡΑΘΕΣΗ ΠΡΩΤΟΤΥΠΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ
Το παραπάνω άρθρο είναι το απόσταγμα πρωτότυπης επιστημονικής δημοσίευσης με τα κάτωθι στοιχεία:
Τίτλος
Serum Galectin-9 and Decorin in relation to brain aging and the green-Mediterranean diet: A secondary analysis of the DIRECT PLUS randomized trial
Συγγραφείς-ερευνητές
Dafna Pachter, Anat Yaskolka Meir, Alon Kaplan, Gal Tsaban, Hila Zelicha, Ehud Rinott, Gidon Levakov, Ofek Finkelstein, Ilan Shelef, Moti Salti, Frauke Beyer, Veronica Witte, Nora Kl€oting, Berend Isermann, Uta Ceglarek, Tammy Riklin Raviv, Matthias Blüher, Michael Stumvoll, Dong D. Wang, Frank B. Hub, Meir J. Stampfer, Galia Avidan, Iris Shai
Επιστημονικό περιοδικό δημοσίευσης
Clinical Nutrition 53 (2025) 99–108 https://doi.org/10.1016/j.clnu.2025.08.021
Πανεπιστήμιο/Ινστιτούτο/Ερευνητικό κέντρο
The Health & Nutrition Innovative International Research Center, Faculty of Health Sciences, Ben-Gurion University of the Negev, Beer-Sheva, Israel
Department of Epidemiology, Harvard T.H. Chan School of Public Health, Boston, MA , USA
Soroka University Medical Center, Beer-Sheva, Israel
Department of Cognitive and Brain Sciences and The School of Brain Sciences and Cognition, Ben-Gurion University of the Negev, Beer-Sheva, Israel
Department of Psychology, Ben-Gurion University of the Negev, Beer-Sheva , Israel
Department of Neurology, Max-Planck-Institute for Human Cognitive and Brain Sciences, and Cognitive Neurology, University of Leipzig Medical Center, Leipzig, Germany
Helmholtz Institute for Metabolic, Obesity and Vascular Research (HI-MAG), Helmholtz Zentrum München, University of Leipzig and University Hospital, Leipzig, Germany
Institute of Laboratory Medicine, Clinical Chemistry, and Molecular Diagnostics, University of Leipzig Medical Center, Leipzig, Germany
The School of Electrical and Computer Engineering, Ben Gurion University of the Negev, Beer-Sheva, Israel
Medical Department III – Endocrinology, Nephrology, Rheumatology, University of Leipzig, Medical Center, Leipzig, Germany
Department of Nutrition, Harvard T.H. Chan School of Public Health, Boston, MA, USA
Channing Division of Network Medicine, Department of Medicine, Brigham and Women’s, Hospital and Harvard Medical School, Βoston, MA , USA
ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ
Το άρθρο συνοψίζει δημοσιευμένη επιστημονική μελέτη, χωρίς ευθύνη της συντακτικής ομάδας του From Science to Nutrition για την εγκυρότητα, τη μεθοδολογία ή τα συμπεράσματά της.
Η δημοσίευση δεν σημαίνει αποδοχή ή υποστήριξη των απόψεων των συγγραφέων ούτε συνιστά σύσταση διατροφικής παρέμβασης. Η χρήση των πληροφοριών γίνεται με αποκλειστική ευθύνη του αναγνώστη, ενώ το περιεχόμενο μπορεί να τροποποιηθεί ή να αποσυρθεί χωρίς προειδοποίηση.
Η αξιολόγηση διατροφικών παρεμβάσεων ανήκει αποκλειστικά σε αρμόδιους επαγγελματίες υγείας.
